Pestisit kuşaktan kuşağa zehirliyor
Greenpeace Türkiye’nin pestisit kalıntı analizlerine göre her 3 gıdadan 1’inde mevzuata uygunsuzluk var. 155 ürünün % 61’inde ise pestisit kalıntısı mevcut. Bilim insanları, “Göz göre göre, kuşaktan kuşağa aktarılan bir zehir ile karşı karşıyayız. Pestisitler hem halk sağlığını hem ekolojiyi bozuyor” uyarısı yaptı.

Pestisit kullanımının giderek artması halk sağlığına ve ekolojik sisteme etkilerini de gündeme getiriyor. Bilim insanları pestisit kullanımının giderek kontrolden çıktığına dikkat çekeren, Greenpeace Türkiye’nin son yaptırdığı çalışma bu korkunç durumu bir kez daha gözler önüne seriyor. İstanbul’da beş zincir marketin mağazalarından ve farklı semt pazarlarından alınan 14 tür sebze ve meyveye ait 155 ayrı örnek olarak uluslararası akredite bir laboratuvarda inceleyen Greenpeace Türkiye’nin analiz sonuçlarına göre, örneklerin yüzde 61’inde birden fazla pestisit kalıntısına rastlanması durumun vehametini gösteriyor. Bilim insanları ‘‘Pestisit kalıntısı anneden bebeğine, hatta torunlarına geçer. Kuşaktan kuşağa aktarılır. Bu da genetik bozukluktan kansere varan çok ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir’’ diyor.

Greenpeace Türkiye’nin sürdürdüğü ‘Zehir Etme’ kampanyası kapsamında yaptırdığı analizler gıda mühendisi Dr. Bülent Şık tarafından “Pestisitler ve Çocuklar-Çoklu Kalıntı, PFAS ve Gelişimsel Toksisite” başlıklı raporda değerlendirildi.

HASTALIK YATKINLIĞI ARTAR
Raporda yer verilen araştırmalar, çocukların pestisitlere yetişkinlere kıyasla çok daha hassas olduğunu ve gelişim süreçlerinde ciddi sağlık sorunlarıyla karşı karşıya kalabileceklerini gösteriyor. Çocukların bağışıklık, sinir ve hormonal sistemlerinin gelişim aşamasında olması nedeniyle pestisitlerin etkileri yetişkinlere kıyasla daha zarar verici ve kalıcı olabiliyor. Bilimsel çalışmalar, kritik nörogelişimsel dönemde pestisitlere maruz kalmanın, nörogelişimsel bozukluklar dahil olmak üzere birçok hastalığa yatkınlığı artırdığını gösteriyor.

RAPORDA ÖNE ÇIKAN BULGULARI ŞÖYLE;
• 155 örneğin yüzde 33’ünün yani 51 örnekte, Türk Gıda Kodeksi Pestisitlerin Maksimum Kalıntı Limitleri Yönetmeliği’ne uygun olmadığı belirlendi. Bu ürünlerin 50’sinde ruhsatsız pestisit kullanımı tespit edildi.

• Pestisit kalıntısı limit aşımı ile yasaklı ya da ruhsatsız pestisit kullanımına en fazla salamura yaprak (% 80), yeşil sivri biberde görüldü. Bunu ıspanak, kıvırcık marul, armut, üzüm, golden elma ve starking elma, dolmalık biber, patlıcan, domates, portakal, salatalık izledi.

• Analiz edilen örneklerin yüzde 61’inde birden fazla pestisit kalıntısı tespit edildi.

• Analiz edilen örneklerin yüzde 31,6’sında hormonal sistem bozucu, nörolojik gelişimi etkileyen, kanserojen ya da üreme sağlığı açısından tehdit oluşturan en az bir pestisit kalıntısı bulundu.

• Analizde, çocuk sağlığı açısından risk oluşturan per/polifloroalkil maddeleri (PFAS) içeren pestisitler de incelendi. Bu incelemeler sonucunda, analiz edilen 155 gıda örneğinin yüzde 43’ünün en az bir PFAS’li pestisit kalıntısı içerdiği tespit edildi.

∗∗∗

SAĞLIĞA ETKİLERİ ANCA 20-30 YIL SONRA ÇIKAR
Halk Sağlığı Uzmanı Prof. Dr. Çağatay Güler de pestisitlere ‘canlı kıran’ denildiğini belirterek “Pestisit denilince sanılıyor ki ‘Bunu püskürtüyorsunuz, bu kimyasal gidiyor, kötü canlıları buluyor, onları öldürüyor.’ Hayır, en önce en iyilerini öldürüyor. Tüm canlıları öldürüyor” diyor. Güler, şöyle devam ediyor: “Bu maddeler hem çocukluktan itibaren gelişimi, hem böbrekleri, beyni, sinir sistemini, karaciğeri yani pek çok organın işlevini bozar. Kanser riskini artırır. Canlı kıranın etkisi yıllar sonra çıkar. 15-20 hatta 30 yılı bulabilir. Bir diğer sorun da bu maddeler vücudumuzdaki hormonlar arasındaki dengeyi bozar. Yani bir kadın hamile kaldığında yedikleri plasentadan bebeğe geçer. O çocuğun hormonları arasındaki dengede bozulabilir. Bu çocuk büyüyüp evlendiğinde bir bozukluk varsa ondan da onun çocuklarına yani nesilden nesile, torunlara geçer. Canlı kıranlar sadece püskürtüldüğü yüzeyde de kalmaz meyve ve sebzelerin yapısına da geçer. Püskürtüldüğünde tarlalara, bahçelere, yağmur suları ile yeraltı sularına ve içtiğimiz su kaynaklarına da akar. Önemli bir çevre sorununa da yol açar. Çok aşırı dozda kullanılırsa da zehirlenmelere yol açar. Üzerinde yoğun miktarda pestisit olan kalıntılarını azaltmak için iyi yıkamak, kabuğunu mümkün olabilir ama gıdanın yapısına girdiyse bunun faydası yoktur.”

ÇOCUKLAR İÇİN CİDDİ TEHDİT
Greenpeace Türkiye Direktörü Berkan Özyer, Tarım ve Orman Bakanlığı’na pestisit analiz sonuçlarını açıklaması çağrısını yaparak, şunları söylüyor: “Araştırmalar, birden fazla pestisite aynı anda maruz kalmanın, tek bir pestisite maruz kalmaya kıyasla daha ciddi sağlık sorunlarına yol açabileceğini gösteriyor. Limit aşımı bir yana, mevzuata uygun düşük seviyelerde pestisit maruziyetinin bile çocukların nörolojik ve davranışsal gelişimini etkileyebileceği kanıtlanmış durumda. Tüm bu çarpıcı veriler, yaptığımız pestisit analizleriyle birlikte değerlendirildiğinde, pestisit kalıntılarının Türkiye’deki çocukların sağlığına dair ciddi bir risk oluşturduğu görülüyor. Tarım ve Orman Bakanlığı pestisit analiz sonuçlarını açıklamalı. Pestisit kullanımını azaltacak veya tamamen ortadan kaldıracak organik-ekolojik üretim yöntemleri ülke genelinde kamusal olarak teşvik edilmeli ve yaygınlaştırılmalı.’’