Deprem felaketlerinin merkez üssü Maraş’ta hayat, deprem gündeminde akıyor. Depremin yaralarının hâlâ sarılmadığı kentin en önemli gündemi 30 Kasım’da sona erecek vergi borçları ile ilgili mücbir sebep hali.

6 Şubat 2023’te yaşanan deprem felaketinin merkez üssü Maraş’ta yaşanan büyük yıkımın etkileri, aradan geçen 22 aya rağmen devam ediyor. Deprem nedeniyle yaklaşık 13 bin yurttaşın yaşamını yitirdiği kentte hala yas tutuluyor.

Büyük yıkım yaşanan kentte AKP’nin oylarında da ciddi erime söz konusu.2019 yerel seçimlerinde yüzde 67,6 olan oy oranı, deprem döneminde yaşanan yönetim krizinin sonucu olarak 2024 seçimlerinde yüzde 42,4’e geriledi.

Kentte konuşulan hemen hemen her konu deprem öncesi ve sonrası olarak ayrılıyor. Özellikle iplik ve çelik mutfak ürünleri sanayisinde önemli konumda yer alan kentteki istihdam oranı deprem öncesini hala yakalayamamış, istihdam deprem öncesine göre 50 bin kişi daha az. İşsizlik oranı da yüzde 14,6 ile ülke ortalamasının üzerinde.

Sanayinin kapasitesi ise deprem öncesine göre yüzde 40 daha düşük bir noktada. Deprem öncesinde 1,5 milyar dolar tutarında olan ihracatın 2024 yılını ancak 1 milyar dolarla kapatması bekleniyor.

Kahramanmaraş Sanayi ve Ticaret Odası Başkanı Mustafa Buluntu, kent sanayisinin ayağa kalkması için ciddi bir zamana ve desteğe ihtiyaç olduğunu söylüyor.

Tekstilin ülke ekonomisi için önemli bir istihdam kaynağı olduğunu belirten Buluntu, “Tekstil sektörü maalesef Türkiye’de şu an can çekişme noktasına gelmiş bir vaziyette. Yürütebilecek durumumuz maalesef yok, şu an firmalarımız bu konuda çok ciddi sıkıntılar yaşıyor” diyor.

KREDİYE ULAŞIM YOK

Buluntu, 30 Kasım’da sona erecek olan mücbir sebep halinin devam etmesinin de firmalar açısından kritik önemde olduğunu vurguluyor. Esnafın ve firmaların SGK ve Kurumlar Vergisi’ni belli bir süre ödemeyerek kendine bir finansman oluşturduğunu belirten Buluntu:

“Üç aylık, şeklinde son kez diye yayınlanıyor. Biz bir ay rahat ettikten sonra maalesef tekrar yollara düşüp mücbir sebebin uzatılmasıyla alakalı çare aramaya çalışıyoruz. Bakın bugün hiçbir firmanın krediye ulaşım imkanı maalesef yok. Faiz oranları yüzde 65’in üzerinde. Gayrimenkuller ipotek altındaydı, birçoğu yıkılmış, ağır hasar almış, ağır hasar aldığı tapuya da şerh edildiğinden bir ipotek değeri de kalmamış. Tekrar ipotek üretme, o kaynağı tekrar yerine koyma şansı yok. Özel bankalar depremden sonra bu bölgeler için kepeklerini kapattı maalesef. Kredi imkanı yok. Başka bir destek paketi yok. Ne yapacak? Bu insanlar en azından borçların da biraz ötelenmesiyle kendilerine bir finansman kaynağı oluşturmaya çalışıyor.”

Depremin üzerinden geçen bir buçuk yıllık zamana rağmen yeni işyerlerinin tümünün inşaatının tamamlanmadığını belirten Buluntu, “Bin 200’e yakın işyeri hala hasarlı. İnsanlar mecburen üretimlerine devam etmek zorunda. Başka çaresi yok” diye konuşuyor.

KONTEYNER DÜKKANLAR

Kentte binden fazla işyeri hâlâ inşa edilmedi. Esnaflar işlerine konteynerlerde devam ediyor.

Kentin meşhur Trabzon Caddesi’nde dükkanlar konteynerlerden oluşurken elektrik için de jeneratörler kullanılıyor.

DEPREM BÖLGESİ ÖNCELİĞE ALINSIN

CHP ekonomi ekibinin ikinci durağı Maraş oldu. Maraş’ta sanayi, ticaret odası ve sendika temsilcileriyle bir araya gelen heyette Hazine ve Maliye Bakanlığı’ndan Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı Prof. Dr. Yalçın Karatepe ve Ticaret Bakanlığı’ndan Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı Volkan Demir’e Kayseri Milletvekili Aşkın Genç, İstanbul Milletvekili Sibel Yanıkömeroğlu ve Tekirdağ Milletvekili İlhami Özcan Aygun eşlik etti.

Maraş’taki ekonomi turuna ilişkin konuşan CHP Genel Başkan Yardımcısı Karatepe, “Türkiye’nin mevcut ekonomik sorunlarını biliyoruz. Bunlara yönelik hazırlıklarımız var. İktidara geldiğimiz zaman Türkiye ekonomisini nasıl yöneteceğimiz konusunda fikirlerimiz var. Bu konuda oldukça yetkin insanlarla birlikte çalışarak programlarımızı hazırladık” dedi.

Karatepe ekonomi turuna ilişkin sözlerini şöyle sürdürdü: “Kahramanmaraş merkezde depremden sonra bire okulun yapılmış olması, onun da dış destekle yapılmış olması anlaşılır bir şey değil. İkili hatta, üçlü eğitimin devam ettiği söyleniyor. Sağlık sisteminin altyapısında eksikliklerin olduğu biliyor. Sanayide üretime ilişkin sorunları ayrıntılı bir biçimde konuştuk. Bir kısmı Türkiye ekonomisine bağlı olarak ortaya çıkan ama bir kısmında deprem etkilerinin devam ettiğini görüyoruz. Biz bir sonraki seçimde iktidar olacak bir partinin kadrolarında görev alan insanlarız. Karar mekanizması içerisinde yer aldığımızda, ne söyleyeceğimizi, ne yapacağımızı çok net bir şekilde bilmek için bu çalışmaları yapıyoruz. İktidar olduğumuz ilk günden itibaren doğru adımlar atarak politikalarımızı hızlıca hayata geçireceğiz.”

CHP Genel Başkan Yardımcısı Volkan Demir de Maraş’taki esnafın yaşadığı sorunları şu sözlerle anlattı: “Elzem olarak çözülmesi gereken sorunlar var. Bunlardan bir tanesi, tüm deprem bölgesinin beklediği mücbir sebep. Mücbir sebep için kaldı dokuz gün. Çağrımız çok net. Bunu üç seneliğine uzatın. Küçük esnaf, KOBİ kendilerine söz verilen KOSGEB’in kredilerine erişemiyorlar, kaynak yetersizliği gerekçesiyle verilemiyor. Biz sorunları yerinde dinliyoruz. Politikalarımızı anlatıyoruz.”

∗∗∗

MÜCBİR SEBEP UZATILMALI

Türkiye Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları Birliği (TÜRMOB) Genel Başkanı Emre Kartaloğlu da deprem bölgesi için 30 Kasım’da sona erecek olan mücbir sebep halinin uzatılması yönünde çağrı yaptı. Kartaloğlu, hayatın normale dönmediği bölgede mücbir sebep halinin uzatılmasının zorunlu olduğunu söyleyerek şu ifadeleri kullandı: “2011 yılında Van’da meydana gelen deprem sonrası 5 yıl boyunca mücbir sebep ilan edilmişti. Benzer bir uygulama burada da hayata geçirilmelidir. Bu tür destekler yalnızca 3-5 aylık sürelerle tekrarlanmak yerine daha uzun vadeli, bölgenin gerçek ihtiyaçlarını karşılayan bir şekilde planlanmalıdır. Deprem bölgesi için yalnızca mücbir sebep halinin uzatılması da yeterli değildir. Bölgede kalıcı ve etkili desteklere ihtiyaç duyulmaktadır. Bölgeyi tekrar ayağa kaldırmak için altyapı yatırımlarından ekonomik desteklere kadar geniş çaplı ve kalıcı çözümlere ihtiyaç var.”

https://www.birgun.net/haber/marasta-yasam-borcla-suruyor-577935